Smaczny, więc jadalny? Wszystkie rurkowe nadają się do jedzenia? Niebezpieczne mity na temat grzybów

Nawet jeśli na grzyby chodzisz od niedawna, na pewno słyszałeś już wiele dobrych rad. Ostrożnie - niektóre stwierdzenia to niebezpieczne mity, przez co możesz np. pomylić grzyby jadalne i grzyby trujące. Na co uważać?
Dziewczynka trzymająca kanię Dziewczynka trzymająca kanię Fot. iStock

1. Dobrze smakuje, więc jest jadalny

Słyszałeś kiedykolwiek o tym, że jeśli masz wątpliwość co do gatunku grzyba, musisz oderwać kawałek (np. kapelusza) i go spróbować? Według opowieści niektórych grzybiarzy gorzki lub ostry smak oznacza, że grzyb nie nadaje się do jedzenia, słodki zaś, że można go zerwać.

To jeden z bardziej niebezpiecznych mitów. W rzeczywistości nawet jeden z najbardziej trujących grzybów, jakie rosną w Polsce - muchomor zielonawy (niegdyś zwany sromotnikowym) - ma łagodny smak. Tymczasem zjedzenie już niewielkiego kawałka sromotnika może spowodować poważne zatrucie, a nawet zgon (zwłaszcza w przypadku dzieci, a także osób chorych i starszych).

Borowik szatański - zwany zazwyczaj po prostu 'szatanem', jest nie tylko trujący (powoduje ciężkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe), ale również objęty ścisłą ochroną. Borowik szatański - zwany zazwyczaj po prostu 'szatanem', jest nie tylko trujący (powoduje ciężkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe), ale również objęty ścisłą ochroną. Fot. iStock

2. Można zbierać i jeść wszystkie grzyby z rurkami pod kapeluszem

Wiele osób sądzi, że wszystkie grzyby, które pod kapeluszem mają rurki (widoczne w postaci "gąbeczki"), można zbierać i jeść. Jest to niestety przekonanie błędne.

Na przykład borowik szatański, zwany skrótowo "szatanem", choć ma rurki i jest z rodziny borowikowatych, do której należy wiele jadalnych gatunków - to grzyb trujący. Mało tego, jest on również jednym z grzybów objętych w naszym kraju ścisłą ochroną gatunkową. Za jego zerwanie może ci więc grozić nawet kara grzywny - i to wysokiej (więcej na ten temat: Jedne śmiertelnie trujące, za inne możesz dostać mandat. Tych grzybów nie zbieraj).

Jeśli nie za dobrze znasz się na grzybach, najbezpieczniej - i dla twojego zdrowia, i portfela - trzymać się sprawdzonych gatunków. Warto również zaopatrzyć się w dobry i aktualny atlas grzybów, dzięki któremu będziesz mógł z dużą dokładnością określić, co właśnie zebrałeś.

A jeśli już udało ci się nazbierać piękne okazy grzybów jadalnych, możesz przyrządzić z nich grzyby marynowane z tego przepisu wideo:

Grzyb i ślimak Grzyb i ślimak Fot. iStock

3. Skoro grzyb jest nadgryziony przez zwierzęta, to znaczy, że można go jeść

To kolejne z błędne przekonanie. Dla przykładu - ślimaki chętnie żerują na muchomorach czerwonych. Tymczasem jest to jeden z bardziej trujących gatunków grzybów występujących w naszym kraju.

Zupa grzybowa Zupa grzybowa Fot. iStock

4. Trujące grzyby wystarczy ugotować lub usmażyć, żeby przestały być szkodliwe

Choć ta zasada w niektórych przypadkach rzeczywiście działa, grubą przesadą byłoby twierdzenie, że jest tak we wszystkich przypadkach. Toksyny zawarte na przykład w muchomorze zielonawym (sromotnikowym) są odporne zarówno na gotowanie, jak i na suszenie.

Czernidłak pospolity Czernidłak pospolity Fot. iStock

5. Popij grzyby mlekiem lub alkoholem, a się nie otrujesz

Choć ta porada wydaje się nieszkodliwa, jej konsekwencje mogą być tragiczne. Dlaczego?

W przypadku mleka chodzi o zawarty w nim tłuszcz. Ułatwia on bowiem wchłanianie niektórych toksyn zawartych w grzybach.

Bardzo nieprzyjemnie może się również skończyć popijanie alkoholem dania z czernidłaka pospolitego (na zdjęciu powyżej). Do tego stopnia, że nie zaleca się picia alkoholu na około 40 godzin (a nawet 3 dni) po jego zjedzeniu (a najlepiej powstrzymać się od picia alkoholu także na dwa dni przed jedzeniem grzyba).

Czernidłak pospolity zawiera koprynę - substancję, która blokuje proces rozkładu alkoholu w organizmie (a konkretnie rozkład aldehydu octowego do kwasu octowego). W efekcie dochodzi do zatrucia aldehydem, którego objawami są uczucie gorąca, czerwienienie twarzy, nudności i wymioty. Co ciekawe, inny gatunek czernidłaka, czernidłak kołpakowaty, nie wywołuje podobnych objawów (więcej informacji na ten temat znajdziecie na stronie Łukasza Łuczaja).

Miąższ borowika ceglastoporego po przecięciu lub uszkodzeniu staje się granatowy Miąższ borowika ceglastoporego po przecięciu lub uszkodzeniu staje się granatowy Fot. iStock

6. Grzyb trujący zmienia barwę po dotknięciu

Choć zmiana koloru po uszkodzeniu lub przecięciu grzyba może zaskoczyć początkującego grzybiarza, zazwyczaj nie jest niepokojąca. Sporo jadalnych gatunków grzybów zmienia bowiem barwę pod wpływem określonych czynników.

Dla przykładu na mleczajach rydzach wszystkie odgniecenia robią się zielonkawe. Podobnie borowik ceglastopory czy piaskowiec modrzak - po przecięciu robią się atramentowe. Z kolei śmiertelnie trujący muchomor zielonawy w ogóle nie zmienia koloru po przecięciu czy potarciu.

Grzyby, cebula i czosnek Grzyby, cebula i czosnek Fot. iStock

7. Srebro lub cebula czernieją w trakcie gotowania z trującym grzybem

To chyba jeden z bardziej absurdalnych mitów. Nie ma żadnego dowodu, który pozwalałby łączyć ciemnienie cebuli czy srebrnej łyżeczki z toksynami zawartymi w grzybach.

***

Materiał powstał w oparciu o informacje ze strony Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu.

Więcej o:
Copyright © Agora SA