Pisanki wielkanocne i ich historia
Pisanki wielkanocne mogą być wykonane z różnego rodzaju jajek - nie tylko kurzych, ale i przepiórczych, kaczych czy gęsich. Historia tych cudnych, świątecznych ozdób jest bardzo długa, bo sięga czasów cesarstwa rzymskiego, ponieważ najstarsze pisanki pochodzą z Mezopotamii. W mitologii germańskiej zaś, jajka były znoszone przez zająca będącego świętym zwierzęciem bogini Oster. Na terenach polskich najstarsze pisanki pochodzą z X w. Ozdabiano je w ten sposób, że malowano na nich woskiem, a następnie zatapiano w barwniku np. z łupin cebuli. Warto również pamiętać, że w mitologii słowiańskiej jajko miało ogromną moc, ponieważ miało chronić przed czarami i złem. Wykorzystywano je nawet by zakończyć okres żałoby i wkładano je do grobu, by oczyścić zmarłego z wszelkich złych mocy. Jajka od zawsze były uważane za przedmioty o ogromnej mocy. Dlatego też używano ich np. jako kamienie węgielne, gdy zakładano miasta czy budowano obiekty znacznych rozmiarów. Natomiast jeśli zakopanie ich na polach czy w sadach miało przynosić urodzaj. Nic więc dziwnego, że z czasem zostały też wykorzystane przez religię chrześcijańską jako symbol nowego życia i odrodzenia.
Jakie techniki zdobienia wykorzystuje się, by zrobić tradycyjne pisanki wielkanocne?
Jest ich bardzo wiele - jedne są bardzo proste, inne bardzo czasochłonne, a jeszcze inne wymagają ogromnego doświadczenia, by powstały prawdziwe dzieła sztuki. Tradycyjne pisanki wielkanocne można zdobić następującymi technikami:
- technika batikowa - najczęściej spotykana i najstarsza. Wykonuje się ją przy użyciu wosku, którym maluje się wzory na jajku. Następnie jajko zanurzane jest w barwniku. Dzięki temu miejsca z woskiem nie zabarwiają się i powstają na jajku jasne wzory. Technikę tę można wykorzystać wielokrotnie - zaczynając od najjaśniejszego barwnika i kolejno malując następne wzory i zanurzając w coraz to ciemniejszym barwniku. Natomiast barwny wzór na jasnym tle można otrzymać poprzez wytrawianie go kwasem np. kapuścianym. Dla uzyskania takiego efektu proces przeprowadza się odwrotnie, ponieważ najpierw jajko wsadza się do barwnika, następnie na nim woskiem rysuje wzór i wytrawia kwasem. Dzięki temu na jasnym jajku pozostaje kolorowy wzór;
- technika rytownicza - równie często używana. Najpierw farbuje się jajo, a następnie wyskrobuje się wzory ostrym narzędziem, np. igłą, skalpelem, nożykiem. Do tej techniki najlepsze są jajka kurze i gęsie, bo kacze są zbyt śliskie.
- technika aplikacyjna - to jedna z najnowszych metod związana z oklejaniem wydmuszek. Do wyklejania można użyć np. specjalnego papieru czy też nitek, włóczek, co nadaje jajku trójwymiarową fakturę. Obecnie dodaje się także np. cekiny czy perełki.
Czy tradycyjna pisanka wielkanocna może być jeszcze inaczej zdobiona?
W zasadzie techniki i możliwości zmieniają się z biegiem lat. Aktualnie w sklepach dostać też można np. foliowe koszulki, które mają obkurczyć na jajo i w ten sposób uzyskać barwny wzór. Można też kupić zwykłe naklejki, którymi można okleić jajko w naturalnej barwie lub już ufarbowane. Czy jednak można powiedzieć, że jest to dalej tradycyjna pisanka wielkanocna? Raczej nie, choć na pewno jest to wygodna metoda, gdy nie ma się czasu lub możliwości, by wykonać zdobienia klasycznie.
Pisanki wielkanocne tradycyjne - skąd mają swoje nazwy?
Można się spotkać z różnymi określeniami na pisanki wielkanocne tradycyjne. Nazwy ich biorą się od technik, którymi zostały wykonane. I tak:
- oklejanki - to jajka oklejone np. przędzą, perełkami, tkaniną, papierem, płatkami bzu lub innych kwiatów;
- ażurki - bardzo czasochłonne i wymagające ogromnej precyzji. Wykonuje się je na wydmuszkach różnych jaj. Nawierca się lub wycina drobne wzory, przez co powstaje misterna, delikatna i piękna siateczka;
- pisanki - najbardziej popularne, a ich nazwa pochodzi o pisania po ich powierzchni woskiem i zanurzaniu jajka w wybranym barwniku;
- drapanki - nazwa bierze się w wydrapywania na ufarbowanej skorupce wzoru przy pomocy ostrego narzędzia;
- kraszanki - to jajka ufarbowane przez gotowanie go w barwnikach wyłącznie naturalnego pochodzenia, jak np. z łupin cebuli czy soku z buraka.
Zobacz też: Jak zrobić palmę wielkanocną? Prosty poradnik krok po kroku
