Kombinacja czosnku i oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia nazwę zawdzięcza swoim składnikom. Typowy dla kuchni Prowansji, spotykany pod innymi nazwami w różnych rejonach Morza Śródziemnego, sos aïoli swój mocny smak zawdzięcza czosnkowi, obecnemu w dużych ilościach. Znany od wieków, za sprawą kilku składników dobranych w odpowiednich proporcjach, jest jednym z najsmaczniejszych dodatków.
Legendy podają, że jego narodziny sięgają starożytnego Egiptu, gdzie podawano go żołnierzom i sportowcom, aby zapewnić im większy wigor w działaniu. W starożytnym Rzymie książka kucharska Marcusa Gaviusa Apiciusa mówiła o "moretum", czyli połączeniu czosnku, oliwy, octu i niektórych ziół. Rzymianie rozpowszechnili czosnek w swoich prowincjach, a prymitywna wersja sosu rozpowszechniła się w południowych Włoszech oraz na wybrzeżu Prowansji. Dzisiejszą nazwę oraz klasyczny przepis zawdzięczamy Hiszpanii, a dokładniej regionowi Katalonii. Na północnym wschodzie Półwyspu Iberyjskiego przyprawia się nim także ślimaki, na południowym zachodzie podaje się go do królików i grillowanych mięs.
Sos jest bardzo popularnym składnikiem kuchni śródziemnomorskiej i w zależności od regionu przepis na jego wykonanie może się różnić. Oryginalny aïoli nigdy jednak nie jest połączeniem czosnku z majonezem. Niektórzy do jego przygotowania wykorzystują mleko skondensowane, serek śmietankowy, a nawet orzechy włoskie i migdały. Tradycyjny przepis zawiera tylko czosnek i oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia.
Składniki:
Przygotowanie
Bazę do sosu aïoli przygotowuje się w moździerzu, w którym rozgniata się obrane ząbki czosnku i dodaje szczyptę grubej soli, aż do uzyskania gęstej masy: czosnek jest tłusty, więc trzeba uzbroić się w cierpliwość, aby uzyskać dobrą konsystencję. Możemy kontynuować w ten sposób lub przełożyć czosnkową masę do miksera.
Postępujemy jak w przypadku zwykłego majonezu, dodając po kolei żółtko (w temperaturze pokojowej), szczyptę drobnej soli, oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia i na koniec sok z cytryny, zawsze mieszając, aż do uzyskania gęstej i gładkiej konsystencji. Przykrywamy pojemnik folią spożywczą i wstawiamy sos aïoli do lodówki do momentu podania.