Las to prawdziwy skarbiec różnych jadalnych grzybów oraz roślin – nasi dziadkowie i pradziadkowie mieszkający na wsiach bez wątpienia znali to bogactwo. Obecnie większość osób bez trudu rozpozna koźlarza – czyli popularnego kozaka – maślaka czy borowika, ale wielu osobom płachetka czy lejkowiec mogą sprawić już nie lada problem!
Uwaga! Pamiętajcie, że jeśli nie jesteście pewni, czy znaleziony przez Was grzyb jest jadalny, zostawcie go w lesie. Bez doświadczenia łatwo o pomyłkę – a z nią zatrucie, a nawet śmierć. Korzystajcie z pomocy bardziej doświadczonych grzybiarzy lub zanieście zebrane grzyby do stacji sanepidu, gdzie można otrzymać pomoc w ich rozpoznaniu.
Siedzuń sosnowy
Siedzuń sosnowy fot. Pieter Bruin/ Shutterstock
Siedzuń sosnowy znany jest również jako kozia broda, szmaciak, płaskorz czy sieduń. Dopiero od 2014 jest możliwe zbieranie go – do tego momentu (od 1990 roku) był gatunkiem ściśle chronionym. Obecnie uznany jest za gatunek potencjalnie zagrożony wyginięciem, ale w polskich lasach pojawia się stosunkowo często. Siedzuń sosnowy to grzyb o kształcie nieregularnej, postrzępionej kuli o pofalowanych brzegach. Ma jasnożółty kolor z czasem przechodzący niemalże w odcień ochry. Rośnie na korzeniach drzew iglastych – zarówno martwych, jak i żywych. Można go znaleźć w lasach iglastych i mieszanych.
Siedzuń sosnowy ma przyjemny zapach, a jego smak przypomina orzechy. Jest bardzo kruchy, ale można go suszyć oraz używać jako przyprawy do potraw.
Podobnym gatunkiem do siedzunia sosnowego jest siedzuń dębowy, który występuje także na drzewach liściastych. Jest jednak nieco jaśniejszy, a jego „listki” są bardziej rozpostarte.
Gąska zielonka
Gąska zielonka fot. Henri Koskinen/ shutterstock
Gąska zielonka to jeden z grzybów, które budzą największe kontrowersje, ponieważ w niektórych źródłach klasyfikowany jest jako grzyb trujący, w innych zaś – jadalny. Zarówno w Polsce, jak i za granicą odnotowano bowiem co najmniej kilkanaście zatruć – również śmiertelnych – tym grzybem. Niektórzy jednak podejrzewają, że zatrucie mogły wywołać nie tyle toksyny pochodzące z grzyba, ile ze środowiska, w którym go znaleziono. Niemniej jednak w Polsce dopuszczony jest do sprzedaży jako grzyb jadalny, ale nie zaleca się jego zbiorów. Gąskę zielonkę najlepiej jeść po uprzednim zamrożeniu i w niewielkich ilościach.
Gąska zielonka znana jest także jako peconka, pocłonka czy rycerzyk szlachetny. Ma gładki, zwykle powyginany kapelusz o średnicy do 10 cm, w kolorze żółtozielonym, żółte blaszki pod spodem oraz żółtawy trzonek. To grzyb, który łatwo przeoczyć – z igliwia zwykle wystaje jedynie część jego kapelusza. Gąskę zielonkę charakteryzuje mączny zapach i słodkawoorzechowy smak. Występuje w skupiskach w lasach iglastych od października do grudnia.
Czasznica olbrzymia
Czasznica olbrzymia fot. Henri Koskinen/ shutterstock
Czasznica olbrzymia występuje niekiedy pod nazwą purchawka lub purchawica olbrzymia. To grzyb z rodziny purchawkowatych, ale – jak nazwa wskazuje – ma owocniki o wiele większe niż popularne drobne purchawki. Mają one od 10 do 60 cm średnicy, a w obwodzie nawet 135 cm. Czasznice olbrzymie są białe i kuliste.
W Polsce czasznica olbrzymia występuje przede wszystkim w północnej części kraju, na południu – rzadko. W 2014 roku została wykreślona z listy grzybów chronionych. Polacy jednak rzadko ją zbierają, o wiele częściej niszczą, ale w Czechach smażone, panierowane plastry czasznicy uchodzą za przysmak. Czasznica olbrzymia ma również zastosowanie w farmakologii – wytwarza antybiotyk, kalwacynę, który ma działanie bakteriobójcze i potencjalnie zwalczające niektóre nowotwory.
Gołąbek jadalny
Gołąbek jadalny fot. Furiarossa/ shutterstock
Gołąbki można spotkać od czerwca do października we wszystkich lasach – to dość pospolity grzyb. Jest raczej niewielki, jego kapelusz osiąga średnicę do 9-10 cm, ma ciemnoczerwony lub brązowo czerwony kolor, na którym niekiedy występują fioletowawe plamy. Na brzegach gołąbków nie występuje skórka. Pod spodem gołąbek ma gęste, bardzo kruche blaszki o jasnym kolorze.
Gołąbek jadalny był niegdyś bardzo popularnym i chętnie zbieranym grzybem. To pospolity grzyb, który ma dużą wartość kulinarną. Jest smaczny, ładnie pachnie i doskonale nadaje się do zup oraz sosów, a także do smażenia. Nie należy go spożywać na surowo.
Lejkowiec dęty
Lejkowiec dęty fot. Adrian_am13/ shutterstock
Lejkowiec dęty potocznie nazywany jest cholewką, skórzakiem, kominkiem lub wronimi uszami. Ma trąbkowato-lejkowaty kształt, jest wysoki na 5-12 cm. Ma podwinięty, lekko pofałdowany brzeg. Trzon jest pusty, często rozdarty od góry. Lejkowiec dęty ma ciemnobrązową lub czarną barwę o siwym odcieniu. Starsze owocniki często są pokryte białymi zarodnikami.
Lejkowiec dęty nie jest bardzo atrakcyjnym kulinarnie okazem. Można go suszyć i dodawać do zup jako przyprawę, ale spożywanie go w większych ilościach nie jest zalecane. Nie ma zresztą zbyt wyrazistego smaku, ale jego zapach jest bardzo przyjemny.
Występuje w Polsce od sierpnia do października, zarówno w lasach liściastych, jak i mieszanych. Zwykle rośnie w kępkach.
