Potrawy z dodatkiem czosnku niedźwiedziego z roku na rok zyskują coraz większą popularność. Wiele osób, które choć raz miały styczność z jego smakiem, na zawsze pozostaje jego miłośnikami. Kwiecień to najlepszy moment, by dorzucić czosnek niedźwiedzi do swoich potraw. To właśnie wtedy jest szczyt sezonu na tę roślinę.
Najsmaczniejszy jest w pierwszej połowie kwietnia, w drugiej połowie kwietnia ma już mniej silny smak, który po kwitnieniu na początku maja robi się jeszcze mniej intensywny. Wtedy bardziej przypomina w smaku liść cebuli. W maju coraz częściej szkodniki zaczynają go atakować
- wyjaśniał na łamach Haps.pl Łukasz Łuczaj, słynny botanik, autor publikacji na temat dzikich roślin jadalnych.
Zanim jednak wybierzesz się do lasu z koszykiem, upewnij się, że w twoim regionie można legalnie go zbierać. W przeciwnym razie grozi ci wysoki mandat.
Czosnek niedźwiedzi. Czy można go zbierać?
Tak jak wspomnieliśmy, czosnek niedźwiedzi najobficiej występuje na południowych obszarach naszego kraju. Licznie rośnie szczególnie w Karpatach - w Bieszczadach i Beskidach - sporo siedlisk ma również w Sudetach. Na północy Polski pojawia się dużo rzadziej. Można go spotkać też na Pojezierzu Suwalskim i w Puszczy Białowieskiej.
Czosnek niedźwiedzi jest objęty częściową ochroną, dlatego jego zbiór jest ściśle regulowany. Na terenie większości kraju zrywanie tej rośliny jest nielegalne. Za złamanie zakazu grozi mandat w wysokości od 20 do nawet 5000 zł. By móc legalnie zbierać czosnek niedźwiedzi, trzeba spełnić dwa warunki. Po pierwsze zbiór jest dopuszczalny tylko w trzech województwach: śląskim, małopolskim i podkarpackim. Na miejscu należy zostawić nie mniej niż 75 proc. populacji rośliny (najlepiej zbierać po jednym liściu z każdej) i nie można uszkadzać jej części podziemnych. Drugi warunek to uzyskanie zezwolenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Zdobycie zgody jest płatne.
Nie trzeba jednak ograniczać się do poszukiwania czosnku niedźwiedziego w warunkach dzikich, bo roślinę można posadzić we własnym ogródku. Nasiona są dostępne zarówno w internecie, jak i w sklepach ogrodniczych (nie można jednak używać do zasadzenia cebulek i nasion pochodzących z dzikich stanowisk). Czosnek niedźwiedzi jest też dostępny w sklepach internetowych, marketach, warzywniakach i na targowiskach. Poza sezonem można kupić suszony.
Jak wygląda czosnek niedźwiedzi? Nie pomyl go z trującą konwalią
Gdy już znajdziesz się w odpowiednim województwie i uzyskasz wymaganą prawem zgodę, upewnij się, że wiesz, jak czosnek niedźwiedzi wygląda. Istnieje bowiem ryzyko pomylenia go z dwiema roślinami - konwalią majową oraz zimowitem jesiennym. Obie rośliny są silnie trujące. Na zdjęciu poniżej możesz zobaczyć, jak wygląda czosnek niedźwiedzi.
Jak zatem je od siebie odróżnić? Łukasz Łuczaj tłumaczy to na swojej oficjalnej stronie. W przypadku konwalii z jednego ogonka wyrastają dwa liście. Są sztywniejsze niż liście czosnku niedźwiedziego. Pomocny może być też moment zbioru. "Konwalia rozwija się o miesiąc później niż czosnek niedźwiedzi, więc zbierając go na przełomie marca i kwietnia, są małe szanse na zebranie konwalii, która jest jeszcze pod ziemią i wypuszcza liście najwcześniej pod koniec kwietnia" - wyjaśnia botanik. Konwalia preferuje też nieco inne stanowiska, woli lasy bardziej suche niż czosnek (np. bory mieszane) i zazwyczaj występuje na nizinach (co nie oznacza, że nie ma wyjątków). Ważną cechą odróżniającą od siebie te dwie rośliny jest zapach - konwalia nie pachnie czosnkiem.
Trudniej może być w przypadku zimowitu, ponieważ on wydziela czosnkowy zapach. Ponadto również rośnie przeważnie na południu Polski i rozwija się wczesną wiosną. Woli jednak łąki i pastwiska zamiast lasów, choć może się zdarzyć, że będzie rósł obok czosnku niedźwiedziego.
Liść zimowitu jest węższy, z cebuli wyrastają po dwa liście, które nie mają ogonka, blaszka zbiega do nasady. Każda cebula czosnku wytwarza jeden liść na wyraźnym ogonku liściowym
- pisze Łuczaj.
Co zrobić z czosnku niedźwiedziego?
Czosnek niedźwiedzi świetnie sprawdza się w kuchni. Można wykorzystać go jako bazę do pesto lub majonezu. Świeże liście można dodawać też do kanapek, często używa się ich również w potrawach na gorąco, takich jak zupy czy potrawki z ryżu lub makaronu. Cebulę czosnku niedźwiedziego stosuje się tak jak ząbki klasycznego. Suszony można wykorzystywać jak przyprawę - idealnie sprawdzi się w sosach, zupach, gulaszach i wszędzie tam, gdzie dalibyście zwykły czosnek, suszoną bazylię lub majeranek.
Nasza redaktorka dodała go kiedyś do farszu do naleśników, który zrobiła na wzór tego do pierogów ruskich. "Efekt? Pierwszy kęs w skupieniu, chwila przeżuwania, uniesienie brwi, przełknięcie i szybki atak na kolejny kawałek" - pisała, dzieląc się oczywiście przepisem.
Pamiętaj jednak, by zachować ostrożność. Marta Szumiata, technolog żywności i autorka bloga Nauka na talerzu, apeluje, by nie przechowywać czosnku niedźwiedziego w oliwie bez pasteryzacji. "W warunkach beztlenowych może rozwinąć się jad kiełbasiany" - przestrzega w poście na Instagramie.
Czosnek niedźwiedzi - właściwości zdrowotne. Wspomaga trawienie i obniża cholesterol
Poza tym, że czosnek niedźwiedzi jest pyszny, jest też bardzo zdrowy. Ma korzystny wpływ na układ krążenia. Zawarte w nim związki chemiczne nie tylko obniżają poziom trójglicerydów, lecz także cholesterolu, przyczyniają się też do wzrostu "dobrego" cholesterolu kosztem "złego". Pomaga również regulować ciśnienie krwi. Jednym z jego najważniejszych składników jest adenozyna, której ma więcej niż klasyczny czosnek i to właśnie ona przeciwdziała zakrzepom.
Czosnek niedźwiedzi zawiera też związki siarkowe. Dzięki temu działa przeciwwirusowo. Kwasy fenolowe, które również znajdują się w roślinie, pomagają rozrzedzać wydzielinę, która pojawia się podczas infekcji układu oddechowego, a co za tym idzie – ułatwiają odkrztuszanie.
Roślina wspomaga także trawienie. Przyspiesza wydzielanie się żółci, usprawnia pracę jelit i przeciwdziała wzdęciom. Wspiera również pracę wątroby.
