Karmel i kajmak - jak to się robi?

Karmel i kajmak to dla wielu osób synonimy. Tymczasem, choć smakują podobnie, są to dwie różne rzeczy. Czym się różnią, jak je przygotować i do czego wykorzystać?

Kajmak i karmel - to warto zapamiętać!

Kajmak - wyśmienity do ciast

Na kajmak, znany na świecie również jako dulce de leche , często mówimy "masa krówkowa", albo "sos karmelowy". Obecnie bez problemu można kupić gotowy, jednak nie zawsze odpowiada nam jego jakość. Z kolei samodzielne przygotowanie kajmaku nie jest co prawda trudne, ale z pewnością czasochłonne. Domowy kajmak można zrobić na dwa sposoby.

Pierwszym , najpopularniejszym, jest gotowanie zamkniętej puszki słodzonego mleka skondensowanego przez 2-3 godziny w garnku z wodą (pod przykryciem) lub w kąpieli wodnej w piekarniku. Warto przy tym pamiętać o dwóch kwestiach. Po pierwsze: puszka, w trakcie gotowania musi być cały czas zanurzona w wodzie - jeśli jej ubywa, dolewamy nowej. Po drugie: puszki nie wolno otwierać kiedy jeszcze jest gorąca, ponieważ zawartość może nas mocno poparzyć.

Taką masę kajmakową najlepiej przygotować dzień wcześniej, aby zdążyła dobrze ostygnąć. Świetnie nadaje się do przekładania ciast oraz nadziewania babeczek.

Kajmak przygotowywany w puszce
Kajmak przygotowywany w puszce Fot. Shutterstock
Fot. Shutterstock

Drugi sposób to robienie tzw. "konfitury mlecznej", czyli długotrwałe podgrzewanie (również około 2-3 godzin) na wolnym ogniu mleka lub słodkiej śmietanki z cukrem, aż do uzyskania odpowiedniej konsystencji. Proporcje obu składników różnią się zwykle w zależności od przepisu. Najprostszy do zapamiętania to taki, w którym na jeden litr mleka powinno się wykorzystać jedną szklankę cukru.

Konfiturę mleczną najlepiej przygotowywać w szerokim garnku lub rondlu, ponieważ dzięki większej powierzchni parowania masa będzie gotowa w krótszym czasie. Jej przygotowanie przyspieszymy również, jeśli zamiast 250 ml mleka dodamy taką samą ilość śmietanki kremówki. Dobrze również, żeby naczynie, w którym gotujemy kajmak miało grube dno, do którego masa nie będzie zbytnio przywierała.

Taki kajmak jest zwykle nieco rzadszy od masy przygotowywanej w puszce. Dla smaku można dodać do niego, np. kawę, czekoladę, wanilię lub sól morską (w tym ostatnim wydaniu bywa nazywany słonym karmelem). Niektórzy, po ugotowaniu, dodają do masy również nieco masła, dzięki czemu m.in. jest ona bardziej błyszcząca. Tak przygotowany kajmak będzie np. pysznym dodatkiem do lodów czy porannej owsianki.

Fot. Shutterstock

>> Zobacz również nasze przepisy z wykorzystaniem kajmaku:

Oraz nasz przepis wideo na ciasto a la Snickers z kremowym karmelem:

Zobacz wideo

Karmel - dla smaku i do dekoracji

Karmel przygotowuje się z kolei z cukru zmieszanego z wodą. Zależnie od tego, do jakich celów ma być użyty, proporcje obydwu składników będą się różnić. W jego przygotowaniu bardzo przydaje się termometr cukierniczy (dobrej jakości można kupić już za około 50 złotych). Pozwala on na dokładne kontrolowanie temperatury, istotnej w uzyskaniu idealnego karmelu. Można sobie jednak poradzić i bez niego. Pamiętajmy jednak, żeby nie korzystać z domowych termometrów, ponieważ nie są one m.in. przeznaczone do tak wysokich temperatur.

Zwykle przygotowujemy karmel z mniej więcej równych ilości cukru i wody, np. po jednej szklance każdego ze składników. Podobnie jak kajmak, gotujemy je w garnku o sporej średnicy i grubym dnie. Najlepiej na średnim ogniu  - ani za dużym (łatwo o przypalenie), ani zbyt małym (zbyt długo będziemy czekać). W trakcie gotowania nie mieszamy karmelu, aby nie powstały grudki.

Gdy karmel zgęstnieje i nabierze odpowiedniego koloru (lekko złocisty będzie dobry do przygotowania dekoracji albo obtaczania orzechów lub popcornu, natomiast ciemniejszy m.in. do robienia sosów), garnek z nim zdejmujemy z ognia i wstawiamy do większego naczynia wypełnionego zimną wodą, aby powstrzymać proces karmelizacji. Inaczej będzie on postępował, a nasz karmel może się spalić. Wody w większym naczyniu nie musi być dużo - wystarczy tyle, aby zanurzyć dno garnka (zobacz również: Jak zrobić karmel? Wyjaśniamy wam jak zrobić pyszny dodatek do deserów ).

Tak przygotowany karmel nada się przede wszystkim do robienia elementów dekoracyjnych, którymi możemy np. ozdobić ciasta czy desery.  Wystarczy, za pomocą suchej łyżki wylać karmelowy wzorek np. na folię aluminiową, albo zewnętrzną stronę miseczki lub chochli do zup i odczekać, aż stwardnieje (przykład na fotografii poniżej). Pamiętajmy, żeby takie dekoracje nakładać na krótko przed podaniem, gdyż w kontakcie z wilgotnymi powierzchniami karmel zaczyna się rozpuszczać.

Tort z dekoracją z karmelu
Tort z dekoracją z karmelu Fot. Shutterstock
Fot. Shutterstock

Ciemniejszy karmel można również wykorzystać do aromatyzowania potraw czy napojów - przyda się m.in. do przygotowania przepalanki (lub karmelówki), czyli karmelowej wódki. Jeśli nie zdejmiesz go z ognia, a zamiast tego dodasz do niego śmietanę kremówkę, otrzymasz z kolei pyszny karmelowy sos, którym można polać np. lody, naleśniki, gofry lub pierogi i kluski na słodko.

>> Zobacz także nasze przepisy z wykorzystaniem karmelu:

Więcej o: