Musztarda, majonez, hummus, chipsy i nie tylko. Po co kupujesz, jeśli możesz zrobić to sam (i to lepiej)?

Coraz większą uwagę zwracamy na to, co jemy i coraz chętniej przyrządzamy ich domowe odpowiedniki, bez zbędnych dodatków, nadmiaru soli czy cukru. Domowe chipsy, majonez czy hummus to przecież nic trudnego. Jak je zrobić? Podpowiadamy!
Tortille Tortille Fot. iStock

Domowe tortille

Gotowe placki tortilli muszą pozostać świeże przez dłuższy czas. Dlatego często ilość półproduktów, z których powstają może przyprawić o zawrót głowy. O wiele lepiej, szybciej i zdrowiej jest zrobić własne tortille.

Składniki:

2 szklanki mąki kukurydzianej (ew. pszennej lub żytniej)
4 łyżki masła lub margaryny
po łyżeczce soli i granulowanego czosnku
ok. 1 i 1/2 szklanki ciepłej wody

Sposób przygotowania:

Do miski wsyp mąkę, dodaj sól, czosnek i masło. Wyrabiaj dłonią, powoli dolewając wodę, aż powstanie gładkie ciasto. Utocz z niego wałek, pokrój na 12 równych części, uformuj z nich kulki i wałkuj je na cienkie okrągłe placki. Smaż je po 2-3 minuty z każdej strony na suchej patelni teflonowej i układaj w stos (przykrywaj je folią, by nie wyschły!).

Majonez Majonez natalia nowak-bratek (krewimleko.wordpress.com)

Majonez

Przygotowując domowy majonez pamiętaj, by jajka - przed wyjęciem żółtek - porządnie umyć (a jeszcze lepiej - sparzyć skorupkę wrzątkiem). Z poradami, które znajdziesz pod tym przepisem, na pewno sobie poradzisz.

Składniki:

2 żółtka
2 szczypty soli
2 łyżeczki musztardy Dijon
2 łyżki białego octu winnego
425 ml oleju arachidowego lub słonecznikowego
25 ml oliwy extra vergine

Sposób przygotowania:

Żółtka i sól wrzucamy do miski, chwilę ubijamy. Dodajemy musztardę i ocet, ucieramy, aż składniki się połączą. Stale ubijając, kropla za kroplą dodajemy olej wymieszany z oliwą. W połowie, gdy majonez lekko zgęstnieje, możemy już wlewać olej cieniutką strużką. Ubijamy, aż powstanie gęsta emulsja.

Uwagi:

- wszystkie składniki powinny być w temperaturze pokojowej - wyjmujemy je z lodówki na godzinę przed przygotowaniem majonezu;

- miska, w której będziemy ubijać majonez, tak jak składniki, nie powinna być zimna;

- im więcej oleju, tym majonez będzie jaśniejszy; w podanym przepisie można użyć mniej oleju;

- majonez, który się zwarzył można uratować w następujący sposób: w drugiej misce łączymy 1 łyżkę wody z 1 łyżką zwarzonego majonezu; stale ucierając, dodajemy zepsuty majonez;

- chociaż w wielu przepisach podaje się, by do klasycznego majonezu używać oliwy, to prawda jest taka, że jest ona za ostra - majonez wychodzi niedobry, ma trawiasty posmak. Dlatego najlepiej używać oleju o neutralnym smaku, można dodać odrobinę oliwy dla zaostrzenia smaku;

- są dwie szkoły dodawania octu: można dodać go na początku do żółtek (razem z musztardą), wtedy będą one bardziej stabilne, ale majonez będziemy ucierać dłużej; ocet można też dodać na końcu ubijania - po wlaniu oliwy, a wówczas majonez będzie bardziej gęsty (bez octu na początku jednak majonez częściej się warzy).

Autor: Olga Badowska

Żółta musztarda amerykańska Żółta musztarda amerykańska Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com

Musztarda

Dajesz radę z majonezem? W takim razie poradzisz sobie i z domową musztardą. Nasiona gorczycy powinieneś dostać bez trudu w większości sklepów. Jeśli nie będzie czarnych, wykorzystaj tylko białe. Zamiast syropu klonowego możesz wykorzystać płynny miód.

Żółta musztarda amerykańska

60 g mieszanki nasion czarnej i białej gorczycy
80 ml białego octu winnego
80 ml wytrawnego białego wina
1 łyżka syropu klonowego
1 łyżeczka mielonej kurkumy
1/2 łyżeczki soli
szczypta chilli do smaku

Sposób przygotowania:

Wszystkie składniki mieszamy, przykrywamy przezroczystą folią, wstawiamy na parę dni do lodówki - od czasu do czasu mieszamy. Następnie miksujemy na gładką masę, regulując konsystencję gorącą wodą (1-3 łyżki). Przekładamy do słoiczka i wstawiamy do lodówki, aby smaki się przegryzły - po kilku dniach musztarda będzie gotowa (można ją doprawić do smaku).

Autor: Anna Wrońska

haps haps haps

Chipsy

Te ze sklepu są często mocno przyprawione, a dodatkowo zawierają niezbyt zdrowe utwardzone oleje roślinne (w tym olej palmowy) i wzmacniacze smaku. Domowe są równie dobre jak te ze sklepu, a do tego o wiele zdrowsze. Dokładna instrukcja na poniższym filmie.

Składniki:

buraki
marchewka
pietruszka
oliwa
sól, pieprz
ewentualnie zioła

Sposób przygotowania:

Obierz warzywa, pokrój na cienkie plastry. Dopraw solą i pieprzem, polej oliwą, wymieszaj. Na blasze, wyłożonej papierem do pieczenia rozłóż plasterki warzyw piecz około 25 minut w 180 st. C.

Hummus - przepis podstawowy Hummus - przepis podstawowy Fot: Marcin Klaban

Hummus

W wyniku popularności strączków i kuchni arabskiej, od pewnego czasu triumfy święci również hummus. W tych z tradycyjnych sklepów nietrudno znaleźć sporo zbędnych substancji. A przecież tak łatwo zrobić go samodzielnie! Jeśli nie odczuwasz potrzeby gotowania wyłącznie według klasycznych przepisów, do przygotowania hummusu możesz użyć ciecierzycy z puszki oraz prażonego sezamu zamiast tahini. Fanom tradycyjnych receptur polecamy przepis Samar Khanafer-Gniadek.

Składniki:

200 g ciecierzycy
2 łyżki tahiny (pasty sezamowej)
sok z 1-2 cytryn
1 ząbek czosnku
sól
pieprz
7 przypraw arabskich

Sposób przygotowania:

Ciecierzycę moczymy przez noc. Następnie gotujemy w osolonej wodzie do miękkości - od 40 do 60 minut. Wodę odlewamy do osobnej miseczki. Cieciorkę mielemy, najlepiej w maszynce do mięsa, ale jeśli takiej nie mamy, blender też się sprawdzi. W trakcie mielenia dolewamy wodę z gotowania, aby hummus był puszysty i kremowy. Trzeba uważać, żeby nie przesadzić z wodą, hummus nie może przecież być płynny. Na sam koniec doprawiamy tahiną (jeśli lubimy, można dodać jej więcej), sokiem z cytryny, zmiażdżonym czosnkiem oraz solą, pieprzem i 7 przyprawami.
Rady Samar:
- Zgodnie z arabskim zwyczajem łyżki i widelce nie są potrzebne do jedzenia hummusu, wystarczy kawałek dobrego chleba.
- Najważniejsza w hummusie jest ciecierzyca - musi być jasna i suszona. Nie sięgajcie po ciecierzycę z puszki! Nie ma ani smaku, ani wartości odżywczych.
- Hummus idealny powstaje z namoczonej (najlepiej dzień wcześniej) ciecierzycy.
- Namoczoną ciecierzycę gotuje się w osolonej wodzie bez dodatku sody! Niestety, właśnie o sodzie często wspomina się w wielu przepisach, ma przyspieszyć gotowanie i nadać pulchność hummusowi. Ale żadna Libanka nie pozwoliłaby sobie na taki sztuczny dodatek.
- Gotujemy tak długo, aż ciecierzyca będzie miękka i kremowa. Wody nie wylewamy, bo to właśnie w niej tkwi cały sekret puszystego, gładkiego i słodkiego hummusu.
- Po wystudzeniu odcedzamy i blendujemy ciecierzycę, stopniowo dolewając zimną wodę z gotowania.
- Hummus wymaga odpowiednich składników: tahiny ze 100% zawartością sezamu, najwyższej jakości oliwy i dobrego soku z cytryny. W Libanie doprawia się go solą, pieprzem i mieszanką siedmiu przypraw, w której skład wchodzą: ziele angielskie, czarny pieprz, cynamon, goździki, nasiona wiśni wonnej, imbir i gałka muszkatołowa. Można go też doprawić mielonym kuminem lub kolendrą oraz - dla zaostrzenia smaku - dodać ząbek czosnku.
- Na końcu polewamy hummus oliwą i dodajemy, co tylko nam się zamarzy: prażone orzechy pinii,  posiekaną natkę pietruszki, listki mięty, ciepłą oliwę z chilli, ugotowaną ciecierzycę albo pestki granatu.

Autor: Samar Khanafer-Gniadek

Creme patissiere Creme patissiere Fot. Natalia Nowak-Bratek

Budyń

Domowy budyń może być nie tylko pysznym deserem, ale i bazą do kremu, którym można przełożyć na przykład tort, karpatkę czy posmarować tartę. Możesz go zrobić z dodatkiem żółtek lub nawet bez nich - z samego mleka i mąki ziemniaczanej (na mniej więcej 250 ml mleka bierzemy 2 łyżeczki mąki ziemniaczanej). Dla smaku dodaj cukier lub miód oraz ewentualnie ulubiony aromat (najlepiej naturalny, jak ziarenka z laski wanilii, cynamon). Budyń możesz podawać na przykład ze świeżymi owocami (najlepszy jest z malinami lub jagodami) lub dżemem.

Składniki:

500 ml mleka
3 żółtka jajek
2 łyżki mąki ziemniaczanej
1 łyżka mąki pszennej
1 Łyżka cukru
1 łyżka cukru waniliowego

Sposób przygotowania:

Przygotowujemy sobie głęboki rondelek. Wsypujemy do niego mąkę ziemniaczaną, cukier, cukier wanilinowy oraz wszystkie żółtka. Całość dokładnie mieszamy. Podgrzewamy zawartość rondelka na niewielkim ogniu i delikatnie mieszamy. Musimy utworzyć z naszych składników jednolitą masę. Następnie dodajemy stopniowo mleko. Cały czas mieszając zwiększamy płomień tak, aby całość zagotować. Pamiętajmy, aby podczas podgrzewania bezustannie mieszać zawartość rondelka. Zapobiegniemy w ten sposób powstawaniu grudek. Po zagotowaniu odstawiamy go na moment, aby przestygł. Po chwili jest gotowy do podania. Głęboką łyżką lub chochelką nałóżmy budyń do miseczek lub salaterek. Możemy dodać do budyniu różne dodatki. Świetnie będą pasować świeże owoce, na przykład truskawki, jagody, jeżyny czy poziomki.

Mięso w słoiku Mięso w słoiku Fot. Natalia Nowak-Bratek, krewimleko.wordpress.com

Mięso w słoiku

Mięsne konserwy w puszkach i słoikach mogą być smaczne, ale często pełno w nich zbędnych dodatków, np.: konserwantów, wzmacniaczy smaku. W prosty sposób możesz zrobić ich zdrowsze domowe odpowiedniki, zarówno kiełbasy, mielonki, jak i pasztet.

Składniki:

2 kg niezbyt tłustej wieprzowiny (łopatka, szynka lub oba rodzaje pół na pół)
4-6 ząbków czosnku
6 łyżeczek soli
1 łyżeczka cukru
ewentualnie inne przyprawy pasujące do wieprzowiny - majeranek; rozmaryn; cząber itp.

Sposób przygotowania:

Mięso oczyszczamy z błon i ścięgien, myjemy, osuszamy, kroimy na małe kawałki i mielemy w maszynce na sitku nr 8. Kawałki mięsa, które podczas mielenia osiadły na nożu i sitku wyrzucamy - są łykowate. Mieszamy z solą, cukrem i zmiażdżonym czosnkiem. Wyrabiamy rękami na jednolitą masę, wstawiamy na noc do lodówki, aby smaki się przegryzły. To jest wersja podstawowa, w której chodzi o wydobycie naturalnego smaku mięsa - ale możemy też dodać inne przyprawy, według własnego gustu. Nazajutrz wkładamy słoiki i zakrętki (4 słoiki o pojemności 1/2 litra) do garnka z zimną wodą. Doprowadzamy do wrzenia i gotujemy około 5 minut. Mięso wyjmujemy z lodówki i przekładamy do jeszcze ciepłych słoików, ubijając je starannie - tak aby nie było pęcherzyków powietrza. Słoje wypełniamy do wysokości około 3 cm poniżej krawędzi; wycieramy brzegi do sucha, a zakrętki odkażamy, przecierając wódką. Słoiki lekko zakręcamy.Przystępujemy do pasteryzacji. Duży garnek wykładamy czystą ściereczką i wkładamy do niego słoje. Wlewamy ciepłą wodę do 3/4 wysokości słoików. Doprowadzamy do wrzenia i gotujemy godzinę, licząc od zagotowania się wody. Nazajutrz gotujemy 30 minut, a trzeciego dnia - znowu 30 minut; tuż po ostatnim gotowaniu mocno dokręcamy nakrętki, słoiki studzimy. Postępując w ten sposób, mamy pewność, że nasza konserwa będzie bezpieczna dla zdrowia - niektóre bakterie są odporne na jednorazową pasteryzację.
Uwaga: tak przygotowane mięso możemy przechowywać nawet przez rok - w chłodnym i ciemnym miejscu (światło powoduje szybsze jełczenie tłuszczu). Słoiki o pojemności 1/2 litra są najbardziej praktyczne - nie musimy się martwić, że po otwarciu nie zdołamy zjeść szybko całości i konserwa się zepsuje. Słoik warto wyjąć z lodówki i otworzyć na godzinę przed podaniem - mięso będzie bardziej miękkie i aromatyczne.

Autor: Zofia Haberek

Ekstrakt waniliowy Ekstrakt waniliowy Fot. iStock

Domowy ekstrakt waniliowy

Bez trudu przygotujesz również domowy ekstrakt waniliowy. Wystarczy, że laski wanilii natniesz, włożysz do wyparzonej i osuszonej buteleczki, a następnie zalejesz alkoholem (może być np. wódka lub rum). Co jakiś czas musisz też pamiętać o tym, by wstrząsnąć butelką z ekstraktem i na tym kończy się twoja praca

Składniki:

Aby uzyskać 200-250 ml ekstraktu, potrzebujemy 3-5 mięsistych (nie suchych) lasek wanilii oraz około 200-250 ml wódki (im mniej alkoholu i więcej wanilii, tym ekstrakt bardziej aromatyczny).

Sposób przygotowania:

Laski wanilii trzeba przekroić wzdłuż (nie wydłubując ziarenek). Następnie przełożyć do wyparzonego i osuszonego słoika lub butelki - jeśli laski będą zbyt długie, można przeciąć je na pół. Na koniec zalać je alkoholem, lekko wstrząsnąć i odstawić w ciemne miejsce (temperatura pokojowa) na blisko 2 tygodnie, co jakiś czas wstrząsając naczyniem z ekstraktem. Po tym czasie ekstrakt jest gotowy do użycia, jednak pełnię aromatu uzyska po 1-2 miesiącach. Uwaga - w trakcie przygotowywania stopniowo zmieni on kolor (będzie przypominał mocną herbatę).

Rada: Zamiast wódki ekstrakt można przygotować także na bazie innego alkoholu, np. rumu lub bourbonu. Dzięki temu będzie bardziej aromatyczny.

Ciasteczka makowe z buraczanym lukrem Ciasteczka makowe z buraczanym lukrem

Lukier

Torebkę gotowego lukru możesz mieć za kilka złotych, ale domowy lukier to również nic trudnego. Jeśli chcesz, za pomocą owocowych lub warzywnych puree możesz barwić go na dowolne kolory.

Ciasteczka makowe z buraczanym lukrem

250 g miękkiego masła
130 g drobnego cukru do wypieków
1/4 łyżeczki soli
2 łyżki drobno posiekanej werbeny cytrynowej lub skórka starta z cytryny
300 g mąki
20 g maku

Lukier:
40 g buraczanego purée
2 łyżki soku z cytryny
120 g cukru pudru

Sposób przygotowania:

Masło ucieramy z cukrem, solą i werbeną na puszystą masę. Dodajemy mąkę i mak, szybko mieszamy. Wkładamy do lodówki na 15 minut, by ciasto stężało. Dzielimy na pół, każdą część wałkujemy między dwoma arkuszami papieru do pieczenia na grubość około 1 cm (ciasto jest bardzo miękkie i klejące, jednak dzięki temu ciasteczka będą kruche i miękkie). Rozwałkowane ciasto wkładamy do lodówki na 30 minut. Szklanką wycinamy ciasteczka, układamy je na blasze do pieczenia, zachowując 2 cm odstępu. Pieczemy 15 minut w piekarniku rozgrzanym do 180 st. Studzimy. Wszystkie składniki lukru ucieramy trzepaczką balonową na gładką masę. Ciasteczka maczamy w lukrze i układamy do wyschnięcia na kratce.

Kajmak przygotowywany w puszce Kajmak przygotowywany w puszce Fot. Shutterstock

Kajmak

Często zdarzało się wam kupować gotowy kajmak i narzekać na jego jakość? Ten domowy was nie zawiedzie. Najprościej zrobić go po prostu gotując przez 3 godziny w garnku wypełnionym wodą puszkę mleka skondensowanego (pamiętajcie - nie otwierajcie jej od razu, poczekajcie, aż wystygnie, bo inaczej się poparzycie).

Jeśli chcecie, możecie również spróbować nieco trudniejszej metody. Polega ona na długim podgrzewaniu mleka lub słodkiej śmietanki z cukrem do momentu uzyskania gęstego i ciemnego kajmaku (więcej na ten temat: Masa kajmakowa - jak ją zrobić?).

haps haps haps

Kiszonki

Przygotowanie domowej kiszonej kapusty czy kiszonych ogórków, to nie fizyka jądrowa. Właściwie robi się je nawet łatwiej niż inne przetwory - ogórki wystarczy tylko umyć i zalać zalewą. Czy może być coś prostszego? Dlaczego zatem je kupować? Kiedy rozpocznie się sezon, śmiało z niego korzystajcie, by mieć zapasy na 'chudsze' miesiące.

Domowa kapusta kiszona

5 kg kapusty
500 g marchewki
80-90 g soli

Sposób przygotowania:

Kapustę szatkujemy, marchewkę ścieramy na tarce. Mieszamy, przekładamy porcję do miski, posypujemy częścią soli. Kładziemy kolejną warstwę kapusty z marchewką, solimy i tak dalej, aż skończą się składniki. Mocno ugniatamy - można drewnianym tłuczkiem, można rękami - aż kapusta puści sok. Odlewamy go do miseczki, ugniatamy dalej, odlewając nadmiar soku. Jeśli soku jest za mało, dolewamy ten z miseczki, bo cała kapusta musi być przykryta sokiem. Pozostawiamy w temperaturze pokojowej. Następnego dnia odgazowujemy kapustę, kilka razy przekłuwając ją długim szpikulcem do samego dna garnka. Opisane czynności powtarzamy codziennie (a nawet dwa razy dziennie) przez jakiś tydzień. Po tym czasie kapusta będzie gotowa. Przekładamy ją do wyparzonych słoików, zakręcamy i przechowujemy w chłodnym miejscu.

Uwaga: na początku spod wieczek słoików może się wydostawać piana, warto więc trzymać słoiki np. w misce lub na tacy.

Koncentrat bulionowy drobiowy i warzywny Koncentrat bulionowy drobiowy i warzywny Natalia Nowak-Bratek

Koncentrat bulionowy

Kupić kostki bulionowe jest bardzo łatwo, ale przygotowując samodzielnie ich zamiennik masz przynajmniej świadomość, że dokładnie wiesz, co jesz.

Koncentrat bulionowy drobiowy

500 g mięsa z udek kurczaka lub indyka (bez skóry
kości i ścięgien)
2 gałązki natki selera
2 cebule
3 marchewki
2 duże ząbki czosnku
2 łyżki posiekanych ziół: natki pietruszki; tymianku; oregano; kolendry i lubczyku
2 ziarenka pieprzu
2 liście laurowe
150 g soli morskiej
1 łyżka oliwy
150 ml białego wytrawnego wina

Sposób przygotowania:

Mięso czyścimy, kroimy i miksujemy. Wkładamy do garnka. Natkę selera siekamy. Cebule, marchewki i czosnek obieramy, ścieramy na tarce. Mieszamy z natką selera i posiekanymi ziołami. Dodajemy do mięsa. Ziarna pieprzu i liście laurowe ucieramy w moździerzu. Wsypujemy razem z solą morską do garnka, wlewamy oliwę i białe wino. Gotujemy na małym ogniu 30 minut bez przykrycia, często mieszając (możemy podlać wodą). Lekko studzimy. Jeśli trzeba, miksujemy.

Koncentrat bulionowy warzywny

3-4 gałązki natki pietruszki
2 gałązki lubczyku (lub 1 łyżeczka suszonego)
1 liść laurowy
2-3 suszone borowiki
1/2 łyżeczki suszonego rozmarynu
po kilka ziarenek ziela angielskiego i pieprzu
2 cebule
2 ząbki czosnku
150 g gruboziarnistej soli morskiej
1 łyżeczka kurkumy
1 łyżka oliwy
1/2 kg marchewki
4 łodygi selera naciowego
1/2 cukinii
biała część pora
1/2 puszki pomidorów krojonych lub 2 świeże
100 ml wytrawnego białego wina
2 łyżki startego parmezanu (może być też kawałek skórki)

Sposób przygotowania:

Posiekaną natkę, lubczyk, listek laurowy, suszone borowiki, rozmaryn, ziarna ziela i pieprzu ucieramy lub miksujemy. Dokładamy obrane, pokrojone cebule oraz czosnek i nadal miksujemy, dodając sól, kurkumę i oliwę - pasta powinna mieć gładką konsystencję. Wkładamy do garnka. Marchewki, łodygi selera, cukinię i por bardzo drobno kroimy (można je też zemleć) i łączymy z pastą. Wlewamy pomidory wraz z zalewą (świeże posiekane) i wino. Gotujemy 20-30 minut na małym ogniu, często mieszając. Masa powinna zgęstnieć. Dodajemy parmezan i gotujemy 20 minut, mieszając. Studzimy. Możemy zmiksować.

Autor: Honorata Piwowarska

Pasta curry Pasta curry Fot. Natalia Nowak-Bratek

Pasta curry

Pasta curry, której używa się w Tajlandii, to coś innego, niż żółty proszek, który znasz ze sklepowych półek. Jest intensywna w smaku i dodaje daniom wyjątkowego aromatu. Najlepiej przyprawiać nią potrawki z dodatkiem mleka kokosowego. Choć dziś coraz łatwiej ją kupić w rodzimych sklepach, możesz również przygotować ją samodzielnie i dobrać proporcje składników tak, by najbardziej ci odpowiadały (więcej na ten temat: Pasta curry jak w Tajlandii - zrób to sam!).

Żółta pasta curry

Suche składniki:
8 suszonych czerwonych papryczek chili
łyżeczka nasion kminu rzymskiego
łyżka ziaren kolendry
2 łyżeczki żółtego curry w proszku

Mokre składniki:
5 szalotek
4 ząbki czosnku
łodyga trawy cytrynowej
1 cm galangalu
1 cm świeżego imbiru
pół łyżeczki pasty krewetkowej

Sposób przygotowania:

Papryczki mocymy 15 minut w ciepłej wodzie. Suszymy, siekamy. Nasiona kminu rzymskiego i ziarna kolendry prażymy, ucieramy w moździerzu. Dodajemy posiekane papryczki i curry w proszku, mieszamy.
Mokre składniki: siekamy szalotki, czosnek, trawę cytrynową, galangal i imbir. Ucieramy w moździerzu z pastą krewetkową. Łączymy z mieszanką suchych składników, dokładnie ucierając.

Autor przepisu: Honorata Piwowarska

Copyright © Agora SA