Gwiazdnica pospolita - chwast lubiany przez ptactwo gospodarskie, może z powodzeniem zastąpić szpinak

Gwiazdnica pospolita: charakterystyka rośliny

Gwiazdnica pospolita (Stellaria media) to jednoroczna roślina z rodziny goździkowatych. Jej nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa stella oznaczającego gwiazdę i nawiązuje do budowy kwiatów tej rośliny, które rzeczywiście wyglądają jak gwiazdki. Kwiaty gwiazdnicy są drobne, zazwyczaj białe, rzadziej zielonkawe. Jest gatunkiem kosmopolitycznym, spotkać ją można praktycznie na całym świecie. Pospolita na całym obszarze naszego kraju, przez wielu tępiona jest jako uporczywy chwast ogrodowy. Nic dziwnego, szybko się rozrasta, łatwo się ukorzenia, dobrze znosi brak nasłonecznienia, nie przeszkadzają jej niższe temperatury.

Kwitnie od marca do października, a nawet podczas łagodniejszych zim, potrafi wręcz wyrosnąć pod śniegiem. Niegdyś była ulubionym pokarmem ptactwa gospodarskiego, stąd jej zwyczajowe nazwy: kurzyślad, kuroślep czy ptasia mięta. Surowcem zielarskim jest ziele gwiazdnicy o szerokich właściwościach terapeutycznych oraz cenionych walorach smakowych. Dla celów leczniczych ziele można zbierać do czasu zawiązania się nasion.

Gwiazdnica: właściwości

Czym wyróżnia się gwiazdnica? Właściwości lecznicze tej rośliny wynikają z jej bogatego składu. Ziele gwiazdnicy pospolitej jest źródłem łatwo przyswajalnej witaminy C - może zawierać nawet 300 mg kwasu askorbinowego w 100 gramach surowca. Zawiera też inne witaminy:

• prowitaminę A (czyli beta-karoten),
• witaminę E,
• witaminę F (czyli kwas linolenowy),
• witaminę PP (czyli niacynę),
• witaminę B2 (czyli ryboflawinę),
• witaminę B1 (czyli tiaminę).

W skład ziela gwiazdnicy pospolitej wchodzą także:

• flawonoidy (luteolina, rutyna),
• saponiny,
• fitosterole,
• hydroksykumaryny,
• glikozydy,
• alkohole cukrowe (pinitol),
• kwas gamma-linolenowy (GLA),
• sole mineralne: cynk, fosfor, jod, krzem, magnez, mangan, potas, selen, sód, wapń, żelazo.

Gwiazdnica: zastosowanie

Gwiazdnica zastosowanie znajduje zarówno w medycynie, jak i w kosmetyce oraz kuchni. Napar z gwiazdnicy pospolitej leczniczo można stosować zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Dawkowana wewnętrznie:

• poprawia pracę układu trawiennego,
• wspomaga oczyszczanie i odtruwanie organizmu, przyspiesza detoksykację,
• poprawia pracę wątroby,
• przyspiesza przemianę materii, co sprzyja odchudzaniu,
• korzystnie wpływa na pracę nerek, działa moczopędnie,
• wspomaga pracę układu wydalniczego,
• wykazuje dobroczynne działanie na pracę układu krwionośnego, uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne,
• rozpuszcza płytki miażdżycowe w układzie krwionośnym, obniża zawartość cholesterolu i trójglicerydów we krwi,
• chroni stawy,
• zmniejsza dolegliwości reumatyczne,
• poprawia kondycję skóry, korzystnie wpływa na jej elastyczność i zdrowy wygląd,
• działa wykrztuśnie, zatem można stosować ją na kaszel i w zapaleniu oskrzeli,
• wykazuje działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze.

Zewnętrznie stosowana jest do leczenia chorób skóry, w szczególności wysypek i świądu. Warto po nią sięgnąć w przypadku oparzeń słonecznych i termicznych, ugryzień i użądleń owadów, skaleczeń, zastrzałów, trudno gojących się ran, owrzodzeń, czyraków, łuszczycy, trądziku, zaskórników, wągrów, odparzeń oraz żylaków. Wyciąg z gwiazdnicy działa na skórę nawilżająco i uelastyczniająco, zmniejsza widoczność naczynek krwionośnych oraz hamuje wydzielanie sebum, nic więc dziwnego, że znajdziemy go w wielu kosmetykach.

Gwiazdnica pospolita może być spożywana jak warzywo, podobnie jak szpinak. Młode liście gwiazdnicy można spożywać na surowo, jako dodatek do sałatek czy koktajli, należy jednak zachować ostrożność, gdyż zawarte w niej saponiny mogą być w nadmiarze szkodliwe. Zdecydowanie lepiej poddać gwiazdnicę pospolitą obróbce termicznej. Już krótkie obgotowanie i odlanie wody pozwala na pozbycie się nadmiaru saponin. Wystarczy wówczas gwiazdnicę posiekać, polać olejem wymieszanym z sokiem z cytryny (lub dobrym octem), solą i pieprzem, by otrzymać smaczną przystawkę.

Aby przyrządzić zielony koktajl, garść świeżych liści gwiazdnicy należy umyć, sparzyć, a następnie zmiksować w blenderze z selerem naciowym, młodymi liśćmi mniszka lekarskiego oraz garścią truskawek, borówek lub porzeczek, a następnie dodać wody lub naturalnego soku owocowego. Ciekawym pomysłem jest także jajecznica z gwiazdnicą pospolitą. Pęczek liści gwiazdnicy należy umyć, osuszyć i drobno posiekać, po czym wraz z drobno siekaną cebulą szalotką smażyć na rozgrzanym maśle klarowanym do zeszklenia cebuli. Następnie wbić dwa jajka, dodać sól i pieprz. Z gwiazdnicy pospolitej można przyrządzić również zielone pesto bądź pastę kanapkową.

Zobacz też: Gdzie wyrzucić skorupki od jajek? Wykorzystaj je ponownie! Przydadzą się na uciążliwy wiosenny problem