Kartacze to długie, zwykle dziesięcio- lub dwudziestocentymetrowe kluski z ciasta ziemniaczanego, wypełnione zazwyczaj mięsnym farszem. Ich inna nazwa - cepeliny - odnosi się do kształtu, którym przypominają sterowce, czyli zeppeliny (czyt. cepeliny) - statki, których używano do podróży powietrznych pod koniec XIX. i na początku XX. wieku.
Największą popularnością cieszą się kartacze na Litwie, którą uznaje się za kolebkę tych sycących klusek. Z Litwy rozpowszechniły się jednak również na inne, sąsiednie kraje - w tym Polskę - i dziś bez trudu znajdziemy je w restauracjach czy wśród pierogów na sklepowej półce z gotowymi daniami. Ze względu na bliskość Litwy, danie to jest popularną potrawą kuchni na Podlasiu i Suwalszczyźnie.
Kartacze przygotowujemy z mieszanki ziemniaków surowych, startych na tarce i ziemniaków ugotowanych, które przed przyrządzaniem ciasta porządnie studzimy. Jeśli będą ciepłe, istnieje ryzyko, że wyjdzie nam ono za rzadkie i ciężko będzie uformować kluski.
Na kartacze wybieramy te ziemniaki, które po ugotowaniu łatwo się rozsypują. W sklepie warto rozejrzeć się na przykład za odmianami: Augusta, Omega, Agria czy Jurata.
Po starciu surowych ziemniaków, odciskamy je nad jakimś naczyniem. Następnie odstawiamy ten płyn. Gdy się rozdzieli, zlewamy wodę, a skrobię, która została na dnie dodajemy do ciasta.
Ważny jest również skład nadzienia. Choć można je zrobić z samej łopatki wieprzowej, smaczniejsze jest np. z mieszanki wołowiny i wieprzowiny. Dzięki temu farsz ma bogatszy smak.
Czym nadziewać kartacze, jeśli nie jemy mięsa? To proste, podobnie jak w przypadku pierogów, farsz możemy przygotować również z kapusty i grzybów, samych grzybów, ziemniaków z twarogiem albo kaszy (np. z cebulą i grzybami lub z wędzonym serem).
Gdy nadzienie jest już gotowe, z ziemniaczanego ciasta formujemy placki, które nadziewamy farszem. Porządnie zlepiamy im brzegi i formujemy wałki o długości ok. 10-20 centymetrów. Gotowe kartacze wrzucamy na osoloną, wrzącą wodę i gotujemy na średnim ogniu przez około 30 minut od momentu wypłynięcia kluski na powierzchnię (im większe, tym dłużej trzymamy je we wrzątku).
Kartacze podaje się zazwyczaj ze skwarkami z boczku oraz pokrojoną w kosteczkę i podsmażoną cebulką. Niektórzy do tego wszystkiego dodają jeszcze kwaśną śmietanę. Jeśli będziecie chcieli odgrzać kartacze, podsmażcie je na patelni (najlepiej na smalcu lub klarowanym maśle).
Składniki:
Kartacze - sposób przygotowania:
Autor przepisu: Marcin Budynek (przepis na kartacze i zdjęcie pochodzą z magazynu "Palce Lizać")